Dorpen en steden in Limburg

Limburg kent veel steden en dorpen die allemaal wel hun aantrekkingspunten hebben. In dit overzicht tref je een aantal van deze dorpen en steden waarvan wij vinden dat ze de moeite van een vermelding waard zijn. Het is onmogelijk om alles de revue te laten passeren, maar we hopen zo toch een goed beeld te scheppen van de dorpen en steden die zeker de moeite van een bezoek waard zijn.

De hoofdstad van de provincie Limburg is Maastricht. Met ruim 122.000 inwoners (2017) is het ook de grootste stad van de provincie. De stad heeft een lange geschiedenis die al begint in de tijd van de Romeinse overheersing. Tussen Tongeren en Keulen liep een heirbaan die later de ‘Via Belgica’ werd genoemd. Op de plaats waar nu Maastricht ligt werd een brug over de Maas gesitueerd. Niet veel later vestigden zich de eerste mensen rond deze brugverbinding. Vanaf dan hebben er permanent mensen gewoond en geleefd in dit gebied. Deze lange geschiedenis heeft ervoor gezorgd dat dit ook terug te vinden is in het Maastrichtse aanzicht. Er zijn opgravingen die je terugbrengen naar de Romeinen, gebouwen vroege middeleeuwen, de late middeleeuwen en zo eindigen we met sporen uit de huidige tijd.
Deze lange geschiedenis maakt Maastricht tot wat ze nu is; een stad met veel musea, een universiteit, gezellige terrasjes aan het Vrijthof en andere plekken in de stad, leuke winkels, monumentale gebouwen, parken en diverse uitgaansgelegenheden. In deze stad zal je je niet snel vervelen. Maastricht is dan ook uitstekend geschikt voor een stedentrip van enkele dagen. Een aantal dingen die je zeker niet mag missen zijn het Bonnefantenmuseum, de oudste brug van Nederland, de Sint-Servaasbrug en het Onze-lieve-vrouwenplein met de gelijknamige basiliek en het nabijgelegen stokstraatkwartier.

Deze stad heeft ruim 57.000 inwoners (2016) en mag je tijdens je bezoek aan Limburg zeker niet links laten liggen. Door zijn gunstige ligging is deze stad altijd een belangrijke handelspost geweest in de loop van de eeuwen. De eerste keer dat we Roermond tegenkomen op schrift is in het jaar 1130. Toen werd de stad nog Ruremonde genoemd. Er is zelfs een Romeins offersteen ontdekt waarmee aangetoond kan worden dat er al in derde eeuw sprake was van nederzettingen in dit gebied. De stad is zelfs hoofdstad geweest van Opper-Gelre en in 1441 werd Roermond een Hanzestad. De sporen van deze rijke geschiedenis zie je terug in het straatbeeld van de stad. Zo is de Sint-Christoffelkathedraal, waarmee men in 1410 begon met de bouw, nog altijd een mooie bezienswaardigheid en bovendien de hoofdkerk van het Bisdom Roermond. De Munsterkerk is zelfs nog ouder en dateert uit de dertiende eeuw. Naast nog veel meer kerken zijn hier ook veel kloosters te bewonderen en religieuze bezienswaardigheden die een hoofdstad van een bisdom niet mogen ontbreken.
Ook het historische stadhuis met een torentje waarin een klokkenspel zit is zeker de moeite van het bekijken waard. In Roermond zijn veel prachtige oude gebouwen. Daarnaast zijn er nog een aantal mooie parken, industrieel erfgoed en enkele musea. Het gaat geen moeite kosten om je in Roermond een dagje te vermaken.

Na de fusie met Geleen in 2001 is deze stad de derde stad van de provincie Limburg. Ze heeft als gemeente ruim 95.000 inwoners, maar als we ons enkel focussen op de stad Sittard tellen we er zo’n 35.000.
De eerste mensen die leefden in het gebied van deze stad brengen ons terug naar het jaar 5300 voor Christus. Het waren de bandekeramiekers die hier als eerste dorpjes stichtten. Van een stad was er nog geen sprake en het gaat dan ook te ver om te zeggen dat Sittard als ruim 7000 jaar oud is. Toch worden de dorpjes van de bandekeramiekers als de oudsten en eersten van Nederland beschouwd. Deze volkeren hebben hier een aantal eeuwen gewoond en toen het gebied weer verlaten. Door de eeuwen heen hebben er vanaf de Romeinse tijd altijd wel mensen in dit gebied geleefd. De stad heeft wel sporen van deze lange geschiedenis, maar ook hier valt vooral op dat er veel kerken en kloosters te vinden zijn in dit van oudsher katholieke gebied. Samen met de burgerlijke monumentale panden geven zij Sittard een mooi historisch karakter. Er zijn niet veel musea, maar vanaf 2017 zal het ‘Toon Hermans Museum’ haar deuren openen. Dit is tevens de bekendste persoon uit de recente geschiedenis van wie zijn wieg in Sittard heeft gestaan.

In het Noorden van de provincie Limburg ligt de stad Venlo. De plaats heeft ruim 37.000 inwoners. Net als bij de hoofdstad Maastricht begint de geschiedenis van Venlo in de oudheid. Ook hier was de maas goed over te steken en daardoor waren er omstreeks 50 voor Christus al nederzettingen te vinden op de plek waar nu Venlo is. De ligging van Venlo is altijd van het grootste belang van het bestaansrecht van de stad geweest. Het was een belangrijke handelsplaats aan de Maas. En zo trad de stad in 1481 ook toe tot het Hanzeverbond. In de meer recentere geschiedenis was deze ligging aan de Maas een vergiftigd geschenk. In de Tweede Wereldoorlog was de stad meerdere malen het slachtoffer van bombardementen. Aan het einde van de oorlog lag de stad dan ook aardig in puin. Ondanks dat veel oude gebouwen zijn gesneuveld zijn er nog veel bezienswaardigheden. Vooral veel kerken en kloosters, maar ook nog een aantal mooie boerderijen en huizen. Ook zijn er een aantal musea in de Venlo te vinden en zijn de overblijfselen van het Duitse vliegveld ‘Vliegbasis Venlo-Herongen’ zeker de moeite van een bezoek waard.

In het midden van Limburg ligt de stad Weert. De stad wordt ook wel de poort van Limburg genoemd om dat ze niet ver van de Belgische grens ligt en ook grenst aan het meest zuidelijke deel van de provincie Noord-Brabant. De eerste vermeldingen van Weert dateren uit 1062. Met zekerheid kunnen we dus zeggen dat de stad toen al bestond. Waarschijnlijk woonden er daarvoor ook al mensen, want er zijn sporen van bewoning gevonden uit de ijzertijd en de Romeinse tijd. Sinds 1414 heeft Weert stadsrechten.
Net als veel plaatsen Limburg zijn er ook in Weert redelijk wat kerken en kloosters te bezichtigen. Daarnaast zijn er in deze stad ook een aantal windmolens en nog wat andere burgerlijke gebouwen die de moeite van het zien waard zijn. Wat Weert ook interessant maakt is de ligging bij de Peel, een hoogveengebied. Veel natuurgebieden liggen rond Weert.

Valkenburg is een relatief klein stadje met zo’n 6000 inwoners (2016), maar toch is deze plaats een geliefde bestemming onder veel toeristen. Dit temeer om de heuvelachtige omgeving waarin het stadje is gesitueerd.
De eerste bewoners in het gebied dat we tegenwoordig als Valkenburg kennen dateren uit een periode enkele duizenden jaren voor de geboorte van Christus. Zo is er een complex van vuursteenmijnen gevonden die dateert uit 3300 voor Christus. Ook zijn er sporen teruggevonden die het bewijs leveren van Romeinse aanwezigheid. De eerste vermelding van de naam Valkenburg dateert uit het jaar 1041. Je kunt dus stellen dat Valkenburg een lange geschiedenis kent waarvan nog altijd de sporen terug te vinden zijn. Eén van de belangrijkste bezienswaardigheden is het rijksbeschermd gezicht Valkenburg. Dit is een gebied met veel mooie oude bouwwerken zoals ‘Kasteel Valkenburg’, de oude stadswallen, de grendelpoort en andere bouwwerken die deel uitmaken van het historisch stadscentrum. Valkenberg is ook bekend om zijn casino, mooie parken en natuurgebieden in de directe omgeving. Ondanks dat het aantal inwoners van de stad gering is, zorgen de toeristen ervoor dat het aantal mensen dat in de toeristische seizoenen hier te vinden is vele malen hoger ligt dan het oorspronkelijke inwoneraantal.

In het zuiden van de provincie Limburg tegen de Duitse grens vinden we de stad Heerlen. Het is één van de grotere plaatsen van de provincie met ruim 86.000 inwoners (2017). Lang was Heerelen een klein geïsoleerd dorpje. Er waren nauwelijks wegen en de hoofdbron van inkomsten was landbouw. Aan het einde van de negentiende eeuw kwam een einde aan het isolement door de komst van de spoorlijn tussen Sittard en Herzogenrath. Daarbij kwamen er ook nog drie mijnen waardoor Heerlen ineens een belangrijke plaats in de regio werd. Het mag duidelijk zijn dat industrieel erfgoed van Heerlen dan ook één van de grote trekpleisters is. Zo ook de oude mijnwerkerskoloniën waar de kompels onderdak vonden. Naast het industrieel erfgoed zijn er in het katholieke Heerlen ook veel kerken en kloosters en andere religieuze bezienswaardigheden. Ook zijn er een aantal kastelen en watermolens in Heerlen te vinden.

Landgraaf ligt in het zuiden van Limburg tegen de Duitse grens. Het stadje telt zo’n 37.000 inwoners (2017. Van oorsprong is Landgraaf ook een klein dorpje, maar met de komst van de mijnen is Landgraaf gegroeid. Tegenwoordig kennen we landgraaf vooral van het Pinkpop-festival dat jaarlijks tienduizenden bezoekers trekt. Het festival wordt gehouden op het terrein waar vroeger een renbaan was. Vele grote artiesten en bands hebben hier opgetreden. Zo waren Bruce Springsteen, U2, Justin Bieber en Coldplay hier te bewonderen. Ook veel Nederlandse artiesten en bands hebben hier opgetreden. In de editie van 2017 heeft Guus Meeuwis zich mogen scharen in het rijtje van Nederlandse artiesten dat hier heeft mogen optreden. Een andere bekende attractie is de indoorskibaan SnowWorld waar ook jaarlijks snowboardwedstrijden op internationaal niveau plaats hebben. Het stadje zelf heeft een aantal rijksbeschermde gezichten die kenmerkend zijn voor de gebouwen in deze regio. Ook Mondo Verde is de moeite van een bezoekje waard.

Helemaal in het zuiden van Limburg vinden we het plaatsje Vaals. Vaals heeft 7000 inwoners en is vooral bekend om het ‘drie landen punt’ en het hoogste punt te zijn van Nederland. Vaals wordt al voor het eerst vermeld in 1041. Meerdere Romeinse heirbanen kruisten ook in dit gebied waardoor het al lang door mensen bewoond is. Wat ook leuk is aan Vaals is dat het slechts op kleine afstand van de Duitse stad Aken ligt. Vaals is een mooie natuurlijk basis voor een verblijf van een aantal dagen waarbij het ook nog eens makkelijk is om Aken een bezoek aan te doen. In het stadje zelf zijn een aantal kerken en een klooster te bewonderen.

In het Noorden van de provincie Limburg ligt Venray. De plaats telt ongeveer 28.000 inwoners (2016). De geschiedenis van de stad begint in de dertiende eeuw. Een duidelijk geboortejaar voor de stad er echter niet te noemen. Al vanaf deze periode is Venray een religieuze stad met een katholieke inborst. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben zich rondom Venray nog een aantal grote gevechten gemanifesteerd. Tijdens de beruchte tankslag om Overloon werd geheel Venray geëvacueerd. Een jaar lang woonde er niemand en bij terugkeer was een groot deel van de stad in puin.
In de stad elf zijn nog een aantal kerken van voor de oorlog. Ook zijn er een aantal kloosters. Vooral de ‘Gitzelmolen’ en het Raadhuis zijn de bekende bezienswaardigheden van de stad. Venray ligt zoals eerder al vermeld in het noorden van Limburg en daardoor niet al te ver van Venlo en Nijmegen. Daarmee is Venray vanuit deze regio’s goed aan te doen voor een bezoekje.

In het zuiden van Limburg aan de Duitse grens ligt Kerkrade. De geschiedenis van de stad begint met het in de elfde eeuw gestichte Herzogenrath dat tegenwoordig aan de andere kant van de grens te vinden is in Duitsland. De twee steden liggen dan ook aan elkaar. Het werd gesticht als Rode aan de Worm op de tegenwoordig Nederlandse zijde. Daarmee kun je stellen dat dit het begin van Kerkrade was. Naast dat het een belangrijke handelsfunctie had was het in de latere geschiedenis ook deel van het steenkoolgebied in deze regio. Een triest punt uit de meer recentere geschiedenis waren de vele drugsverslaafden die zich hier vooral in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw ophielden. De gevolgen van heroïne waren bijna nergens in Nederland beter te zien dan hier. Gelukkig heeft Kerkrade deze periode achter zich kunnen laten. Naast de vele kerken en kloosters zijn ook de kastelen Erenstein en ’s-Herenanstel belangrijke bezienswaardigheden. Ook de Botanische tuin en de Gaia Zoo zijn trekpleisters die van Kerkrade tegenwoordig een begeerde bestemming maken voor een dagbezoek.

Midden in het zuiden van de provincie Limburg ligt het plaatsje Gulpen. Het dorp telt zo’n 4600 inwoners (2012). De plaats heeft zijn naam te danken aan de rivier de Gulp. Het is een aandoenlijk dorpje waar het goed toeven is. Zeker op een zonnige dag op één van de terrasjes waar je kunt genieten van het lokale bier, Gulpener bier. Het rijtje bezienswaardigheden is niet zo groot, maar natuurlijk het omringende Limburgse heuvellandschap draagt zeker zijn steentje bij aan de aantrekkelijkheid van dit dorp. Ook is de watermolen ‘Molen van Roex’ of ‘Neubourger Molen’ hier een trekpleister. Ook kun je Gulpener bierbrouwerij bezoeken. Hier kun je bovendien ook proeven van een Gulpener of van het wat meer bekende Brandbier.